1. Miền Trung – nơi vị giác được tôi rèn qua bao khốn khó
Có lẽ không vùng đất nào trên đất Việt mang nhiều dư vị thời gian như miền Trung – dải đất hẹp nằm giữa lưng chừng Tổ quốc, nơi mà nắng như thiêu, mưa như trút, thiên tai khắc nghiệt, đất đai cằn cỗi. Và chính từ sự thiếu thốn ấy, người miền Trung đã học được cách biến đơn sơ thành tinh tế, biến mặn mòi thành đậm đà, hun đúc nên một nền ẩm thực đặc sắc, không giống bất cứ miền nào.
“Bát cơm chan nước mắm, thêm quả cà pháo giòn tan – đã là một bữa ngon với người con xứ Huế hay Quảng.”
2. Khác biệt trong từng hương vị – Bắc thanh, Nam ngọt, Trung đậm
Miền Bắc – vị thanh lịch như sương thu
Ẩm thực miền Bắc giữ lại cái nếp xưa của đất Thăng Long: cân bằng, nhẹ nhàng, kín đáo. Vị vừa đủ, ít cay, ít ngọt. Các món như phở Hà Nội, bún thang, chả cá đều chú trọng vào sự tinh tế, nhấn nhẹ vào hậu vị, không bao giờ “quá tay”.
Miền Nam – phóng khoáng, ngọt ngào như phù sa
Ở miền Nam, cái gì cũng rộn ràng, dư dả – và món ăn cũng thế. Vị ngọt là chủ đạo, cay ít, mặn nhẹ. Từ cá kho tộ, canh chua, bánh xèo miền Tây đến ly chè thập cẩm – tất cả đều hào sảng như chính lòng người phương Nam.
Miền Trung – cay nồng, mặn mà, gói trọn tâm tình
Ẩm thực miền Trung thiên về vị đậm, cay nồng và mặn mòi – không phải để “áp đảo” khẩu vị, mà là để lưu lại lâu hơn trong ký ức. Mắm ruốc, mắm nêm, ớt hiểm, tiêu xanh là những người bạn đồng hành không thể thiếu trên mâm cơm. Mỗi món như một lát cắt của cuộc đời: mộc mạc, thấm thía, kiệm lời nhưng sâu lắng.
3. Vì sao ẩm thực miền Trung lại như vậy?
Khí hậu khắc nghiệt – sinh ra vị đậm
Miền Trung quanh năm đối mặt với nắng nóng, bão lũ, hạn hán, đất cát nghèo dinh dưỡng. Để bảo quản thức ăn, người ta ướp muối, làm mắm, phơi khô – và thế là cái “mặn” ăn sâu vào khẩu vị.
Tài nguyên hạn chế – nuôi dưỡng sự sáng tạo
Không như đồng bằng Bắc Bộ hay miền Tây sông nước, miền Trung nghèo tài nguyên hơn. Vì vậy, người dân phải tận dụng mọi thứ có thể ăn được, biến cái bình thường thành đặc sản. Mì Quảng, cơm hến, bánh lọc, bánh bèo, cá nục kho… đều ra đời từ hoàn cảnh ấy.
Tính cách con người – kiệm lời, sâu sắc
Người miền Trung chịu thương, chịu khó, nói ít, làm nhiều. Trong món ăn của họ, cũng có cái đằm sâu như vậy. Không phải thứ “ăn là thích ngay”, mà là càng ăn càng nhớ. Càng xa quê, càng thèm một chén nước mắm ruốc.
4. Những món ăn đại diện cho hồn miền Trung
- Bún bò Huế – cay nồng, thơm mắm, sắc đỏ rực rỡ như tấm lòng kinh đô cũ.
- Mì Quảng – món ăn “của đất và trời” với đủ rau sống, bánh tráng, đậu phộng, thịt gà, tôm, trứng.
- Phở sắn – dân dã mà thơm thảo vị quê mộc mạc
- Cơm hến – dân dã, rẻ tiền nhưng tinh tế đến từng chi tiết.
- Bánh lọc lá chuối, bánh nậm, bánh bèo – mềm mại, mộc mạc, ẩn chứa bàn tay tảo tần của người mẹ, người bà.
5. Lời kết – Ẩm thực miền Trung là ký ức, là căn cước
Mỗi vùng miền Việt Nam đều có một bản sắc riêng, và miền Trung là miền của hoài niệm – nơi món ăn không chỉ để no bụng, mà để nhớ, để thương, để gìn giữ một thời đã qua.
Nếu ai đó hỏi: “Ẩm thực miền Trung khác gì?” – tôi sẽ không nói ngay, mà chỉ mời họ một bát bún bò Huế, một dĩa bánh bèo, và ngồi nghe tiếng mưa rơi trên mái ngói cũ. Khi ấy, họ sẽ hiểu.